içerik yükleniyor...Yüklenme süresi bağlantı hızınıza bağlıdır!

Kur'an'ı Kendi Tarihinde Okumak

            Prof. Dr. Mustafa Öztürk'ün iki kitabından bazı bölümleri ilgiyle okudum. 1983'te Giresun İmam-Hatip-Lisesinden, 1987'de Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinden mezun olan yazar, akademik kariyerini 2 Aralık 2020'de aynı üniversiteden emekli olarak sona erdirmiş.

            Kitaplardan biri, yazarın, "TV 24'te 'Sözden Öte' isimli bir program yapmam ve bu program sayesinde geniş kitlelere az çok sesimi duyurmam sebebiyle tarihsellik tartışmasının yeniden hararetlenmesi ve farklı çevrelerin bize atfen ve fakat kendi zihinlerinde üretilip içeriklendirilen bir tarihsellik iddianamesi hazırlayıp kamuoyu nezdinde insafsız bir dille bizi yargılaması da sonbetimize konu olunca, 'Mademki yargılanmamız kaçınılmaz, öyleyse söylemediklerimizden değil, söylediklerimizden dolayı yargılanalım' diye düşündüm" diyerek kaleme aldığı "KUR'AN ve Tarihsellik Üzerine -Çerçeve Yazılar, Örnek Konular-" adlı kitabı. İlk baskısı Şubat 2018, Ankara Okulu Yayınları, ISBN: 978-605-9281-69-0, 294 sayfa.

            Kitabın bölümleri: Tarihselciliğin Babası Fazlur Rahman'ın Türkiye Hikâyesi, Kur'an ve Tarihsellik Söyleminin Genel Referans Çerçevesi, Geleneksel Kur'an Tasavvurunun Kritiği, "Din"in Gerçek Mahiyeti ve İşlevi, Örnek Konular: Cihad, Kölelik ve Cariyelik, Kadın.

            Diğeri "önemli bir bölümü İslâmiyât dergisinin müteferrik sayılarında yayımlanan bir dizi makalenin … yeniden düzenlenmiş formundan müteşekkil" olan "Kur'an'ı Kendi Tarihinde Okumak -Tefsirde Anakronizme Ret Yazıları-". İlk baskısı Nisan 2004, Ankara Okulu Yayınları, ISBN: 978-9944-162-05-0, 253 sayfa.

            Kitabın bölümleri: Kur'an ve Anlama Sorununun Mahiyetine Dair, Kur'an ve Yeni Anlama Yöntemleri, Kur'an ve Otantik Anlamı Keşif Projesi, Tefsirde Çeşitlilik ve Mezhep-Meşrep Refleksi, Kur'an'da "Örtünme" Emrinin Tarihsel Zemini, Kur'an'a Göre "Öteki"nin Konumu, Kur'an ve İslâm'ın Ataerkil Yorumu, Kur'an'ın Cennet Tasvirlerinde Yerel ve Tarihsel Motifler, Kur'an'da Uhrevi Azap Figürleri.

            Kafamı kurcalaya gelen konulardan oldukları için ilk kitabın "Örnek Konular: Kölelik ve Cariyelik, Kadın" bölümleri ile ikinci kitabın "Kur'an'da 'Örtünme' Emrinin Tarihsel Zemini, Kur'an ve İslâm'ın Ataerkil Yorumu" bölümlerini okudum.

            Yazarın bu çok hassas konular hakkındaki açıklama ve görüşlerini bu dar alanda özetlemeye çalışarak yanlış anlaşılmalara sebep olmak istemiyorum. Ancak hiç duymamış ya da tam bilmeyenler için "Tarihselcilik"i, yazarı alıntılayarak, özetle tasvir etmeye çalışacağım. "Kur'an … yirmi küsür yıl zarfında değişik olay ve gelişmelere bağlı olarak vahyedilen sözlü (şifâhî) bir hitaptır. … hitabın ilk mutatapları bu süreci fiilen müşahade etmekte idiler. Dolayısıyla onlar, Kur'an'ın tabii bağlamına vâkıftılar. Zira Kur'an hem kendi dilleriyle, hem de kendilerinin içinde yer aldıkları bir şimdi  içinde nâzil olmuştu. Bu nedenle onlar, dili ve bağlamı öğrenmek gibi bir sorun yaşamadıkları gibi, Kur'an'ı anlama noktasında da sonraki nesillerin karşılaştıkları türden bir anlama problemiyle karşılaşmadılar. … Kur'an'ı, vahiy bugün iniyormuşçasına ve bugünün insanına hitap ediyormuşçasına okuma imkanından söz edilebilir mi? … Dolayısıyla her ne kadar lafızlar metinde kayıtlı olsa da, bu metnin bağlamları ve gerçek anlamları nüzul ortamında kalmıştır. Bu itibarla, nesnel anlamın yakalanabilmesi için, metnin öncelikle vahyedildiği tabîî bağlamına, … nüzul ortamına taşınması ve kendi tarihsel koşulları içerisinde yorumlanması gerekir."

            "Tarihselci" yazar, Kur'an'ın nasıl okunması gerektiği konusundaki yaklaşımının özellikle iki gruptan ayrıştığının farkındadır; biri, "milâdî yedinci yüzyıldaki Arap toplumunun gündelik hayat formunu bugünkü dünyaya aynıyla tatbik mevkiine koyma"yı hedefleyen "sıkı gelenekçi ve skolastik zihniyet" olup diğeri "Kur'an'ın tam da modern dünyadaki hâkim değer yargıları ve normlara uygun şeyler söylediğini ispatlama"ya çalışan "aşağılık kompleksiyle memzuc … apoloji"cilerdir.

            Yazarın açıklama ve görüşleriyle mutabık olalım ya da olmayalım, kamuoyunda bugüne kadar aşina olduğumuz iki grubun dışındaki bir görüşü anlayabilmek için bu iki kitap iyi bir fırsat.

 

YAZARIN DİĞER YAZILARI
FACEBOOK YORUM
Yorum